Dyrektywa plastikowa, oficjalnie znana jako Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie ograniczenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, to akt prawny Unii Europejskiej mający na celu zmniejszenie ilości odpadów plastikowych, szczególnie tych trafiających do mórz i oceanów.
Dyrektywa plastikowa – Główne założenia
Zakaz wybranych produktów jednorazowego użytku z plastiku
Od 3 lipca 2021 r. zakazano w UE sprzedaży m.in.:
- plastikowych sztućców i talerzy,
- słomek,
- mieszadełek do napojów,
- patyczków higienicznych,
- pojemników na żywność i napoje wykonanych z polistyrenu ekspandowanego (EPS),
- produktów z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych.
Ograniczenie stosowania plastiku
Dla niektórych produktów (np. pojemników na żywność, kubków na napoje) przewidziano zmniejszenie ich zużycia poprzez działania krajów członkowskich (np. opłaty, kampanie informacyjne).
Wymogi dotyczące oznakowania
Niektóre produkty muszą posiadać specjalne oznaczenia informujące konsumentów o:
- obecności plastiku,
- odpowiednim sposobie utylizacji,
- wpływie na środowisko.
Rozszerzona odpowiedzialność producenta (ROP)
Producenci wybranych wyrobów (np. filtrów do papierosów, opakowań, balonów) zostali zobowiązani do pokrywania kosztów:
- zbierania odpadów,
- oczyszczania środowiska,
- edukacji konsumentów.
Zwiększenie poziomu recyklingu i zbiórki
Do 2029 r. państwa UE muszą zapewnić zbiórkę 90% butelek plastikowych na napoje (do 2025 r. – 77%), a od 2025 r. butelki PET mają zawierać co najmniej 25% plastiku z recyklingu (od 2030 r. – 30%).
Dyrektywa plastikowa – Cel
Głównym celem dyrektywy plastikowej (UE 2019/904) jest ograniczenie negatywnego wpływu jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, zwłaszcza na ekosystemy morskie i zdrowie ludzi. Dyrektywa stanowi odpowiedź Unii Europejskiej na narastający problem zanieczyszczenia plastikiem i ma wspierać transformację w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym.
Szczegółowe cele dyrektywy:
- Zmniejszenie ilości plastikowych odpadów
- Ograniczenie jednorazowego plastiku, który najczęściej trafia do środowiska (np. sztućce, talerze, słomki).
- Zmniejszenie zaśmiecenia mórz i oceanów
- Produkty z tworzyw sztucznych stanowią większość odpadów morskich – dyrektywa ma zmniejszyć ten problem u źródła.
- Zastąpienie plastiku bardziej przyjaznymi alternatywami
- Promowanie wyrobów wielokrotnego użytku lub wykonanych z materiałów biodegradowalnych.
- Zwiększenie odpowiedzialności producentów
- Wprowadzenie systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) – firmy muszą pokrywać koszty sprzątania i edukacji konsumentów.
- Zwiększenie poziomu recyklingu i zbiórki
- Obowiązek zbiórki np. 90% plastikowych butelek do 2029 r. oraz wprowadzenie minimalnych poziomów recyklatu w opakowaniach.
- Podniesienie świadomości ekologicznej
- Wymóg oznakowania produktów z tworzyw sztucznych i prowadzenia kampanii informacyjnych.